بهای تمام شده محصول چیست؟

به دست آوردن هزینه ها و حساب کردن دخل و خرج هر کسب و کاری یکی از امور مهم برای هر موفقیت و به سود رسیدن آن است، تا در این صورت بتواند میزان سود و زیاد خود را محاسبه کند. در این مقاله قصد داریم تا به بهای تمام شده ی محصول که این هزینه را محاسبه می کند بپردازیم.

هزینه هایی که برای ساختن یک محصول، و یا ارائه ی یک سرویس پرداخته می شوند را بهای تمام شده ی محصول می نامیم. این هزینه ها معمولا شامل مواد اولیه و خام، نیروی کار، تجهیزات مورد نیاز، عرضه ی کالا و در نهایت هزینه های مربوط به خود شرکت یا کارخانه است.

هزینه نیروی کار مورد نیاز برای ارائه ی خدمات به مشتریان نیز به خودی خود نوعی هزینه ی تولید به حساب می آید. بهای تمام شده ی مربوط به ارائه خدمات شامل چیز هایی مانند جبران خدمات، حقوق و دستمزد کارکنان، مالیات ها و مزایای کارکنان می شود.

از آنجایی که هزینه ی تولید، هزینه های کلی شرکت ها و کارخانه ها را که مورد نیاز اصول حسابداری پذیرفته همگانی (GAAP) و استاندارد های گزارش مالی بین المللی (IFRS) است را شامل می شود، بهای تمام شده ی محصول باید در لیست گزارشات مالی شرکت ها قرار بگیرد.

به منظور کاهش بهای تمام شده ی محصول، مدیران معمولا پیش از تولید، تصمیمات نهایی درباره تعداد محصولات و یا کیفیت آنها را می گیرند، و در صورتی که هزینه های تولید محصول به صرفه نباشد، آنها تصمیم می گیرند که یا تعداد محصولات خود را کاهش بدهند، و یا مواد اولیه خود را از موادی انتخاب کنند که استفاده از آنها هزینه کمتری خواهد داشت.

این یک تعریف کلی از بهای تمام شده ی محصول بود. در این مقاله همچنین می خواهیم درباره مسائل زیر نیز صحبت کنیم:

بهای تمام شده چه انواعی دارد؟

یکی از مثال های مربوط به بهای تمام شده ی محصول.

چطور هزینه ی تولید یا بهای تمام شده را محاسبه کنیم؟

انواع مختلف بهای تمام شده ی محصول

همانطور که گفته شد، هزینه های به بار آمده برای تولید یک محصول و همچنین فروش آن را بهای تمام شده می گوییم.

این هزینه ها موارد و انواع مختلفی را شامل می شود که برخی از آنها شامل موارد زیر می باشند:

مواد مستقیم

مواد اولیه ی مستقیم اساسا مواد خامی هستند که پس از خریداری شدن به صورت مستقیم برای تولید یک محصول مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، در یک کارخانه ی تولید خودرو و یا مصالح ساختمان سازی، آهن مورد نیاز برای ساخت خودرو و یا میلگرد ها در دسته ی مواد مستقیم قرار می گیرند.

هزینه ی مربوط به کارکنان

این هزینه ها، شامل هزینه های مربوط به حقوق و دستمزد، انواع مزایا و حق بیمه ای که به کارکنان و کارمندان مربوط به تولید محصول یا ارائه خدمات تعلق می گیرد را شامل می شود. برای مثال می توان به هزینه ی بیمه کارکنانی که در خط مونتاژ فعالیت می کنند، و یا کارکنانی که با ماشین آلات سر و کار دارند اشاره کرد.

هزینه های کلی تولید

هزینه های کلی تولید را می توان شامل هزینه های غیر مستقیمی که در هنگام تولید یک محصول برای کارخانه به وجود می آید دانست. این هزینه ها را می توان شامل سه دسته ی اصلی دانست که شامل مواد غیر مستقیم، هزینه های غیر مستقیم مربوط به کارکنان، و دیگر هزینه ها می باشند. بیایید هرکدام از اینها را جداگانه بررسی کنیم:

مواد غیر مستقیم

این مواد در اصل شامل موادی هستند که در روند تولید یک محصول، و یا تولید یک سرویس یا خدمات استفاده می شوند، اما به طور مستقیم در آنها استفاده قابل مشاهده نیستند. برای مثال می توان به چسب، روغن، نوار چسب، محصولات بهداشتی و غیره اشاره کرد. دلیل اینکه به این مواد، مواد غیر مستقیم می گوییم این است که مشخص کردن هزینه های صرف شده برای آنها در هر محصول کار دشواری است، و البته ضرورت بالایی هم ندارد.

این هزینه ها همچنین برای کسب و کار هایی که در زمینه ارائه خدمات یا سرویس های مختلف فعالیت می کنند نیز وجود دارد. برای مثال، در یک شرکت ارائه خدمات کامپیوتری از راه دور، هزینه های میز و صندلی و وسایل جزئی مورد نیاز برای کارکنان را می توان هزینه های غیر مستقیم این کسب و کار در نظر گرفت.

هزینه های کارکنان غیر مستقیم

 کارکنان و کارمندان غیر مستقیم اساسا افرادی هستند که در تولید یک محصول یا خدمات دخالت مستقیمی ندارند، و عملا شرایط مناسب برای تولید یک محصول و کار کردن افراد را به وجود می آورند.

هزینه های مربوط به این افراد را نیز می توان حقوق، مزایا و دستمزد این افراد دانست. برای مثال در یک شرکت، پرداخت کارکنان بخش نظافت، امنیت و کارکنانی که در بخش کنترل کیفیت محصول فعالیت می کنند جزء این دسته از هزینه ها قرار می گیرند.

هزینه های متفرقه

هزینه های متفرقه شامل هزینه هایی می شوند که به طور مستقیم در تولید یک محصول یا خدمات صرف نمی شوند، اما همچنان باید توسط کسب و کار های پرداخت شوند. از جمله این هزینه ها را می توان اجاره ی محل کار، هزینه ی قبض های مختلف مانند آب، برق و گاز، بیمه های مختلف، تعمیرات و نوسازی، دکوراسیون و بسیاری از هزینه های دیگر دانست.

 این هزینه ها اگر چه در نگاه اول آنچنان مهم به نظر نمی رسند، اما گاها می توانند بار سنگینی را بر دوش کسب و کار های مختلف بگذارند و تا حد زیادی مانع رشد و پیشرفت آنها شوند.

مثالی برای بهای تمام شده ی محصول

بیایید برای درک بهتر از بهای تمام شده محصولات نگاهی به یک مثال بی اندازیم. فرض می کنیم که شرکت X یک تولید کننده ی میز و صندلی های چوبی است. حال می خواهیم انواع هزینه های این شرکت را بررسی کنیم. هزینه های تولید این شرکت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مواد اولیه مستقیم – از آنجایی که این شرکت در زمینه تولید محصولات چوبی فعالیت می کند، مواد اولیه مستقیم این شرکت را چوب تشکیل می دهد.
• هزینه کارکنان مستقیم – حقوق، دستمزد، مزایا و بیمه ی نجار ها
• هزینه تولید (مواد اولیه غیر مستقیم) – میخ ها، پیچ ها، لوازمی نظیر ارّه و چکش
• هزینه های تولید (هزینه کارکنان غیر مستقیم) – هزینه ها و دستمزد افراد و کارکنانی نظیر بخش امنیت، رانندگانی که چوب ها را به کارخانه منتقل می کنند، کارکنان بخش نظافت و بخش کنترل کیفی.
• سایر هزینه ها – هزینه و اجاره ی کارخانه، هزینه ی لوازم مورد نیاز نظیر میز ها، انواع اره و میخکوب ها، هزینه های آب و برق، رفت و آمد رانندگان و هزینه های دیگر.

چطور بهای تمام شده محصول را محاسبه کنیم؟

به طور معمول، برای محاسبه ی بهای تمام شده ی محصولاتی که به تعداد مشخصی تولید شده اند، هزینه ی کل محصولات تولید شده را محاسبه کرده، و سپس آن را بر تعداد محصولات تولید شده تقسیم می کنند تا هزینه ی کل تولید یک محصول را به دست بیاورند.

فرمول کلی برای محاسبه این هزینه ها به شکل زیر است:

بهای تمام شده ی محصولات = کل هزینه های مواد (مستقیم و غیر مستقیم) + کل هزینه های کارکنان (مستقیم و غیر مستقیم) + هزینه لوازم مصرفی + کل هزینه های جانبی) ÷ تعداد محصولات

بیایید این فرمول را در مثال کارخانه تولید میز و صندلی که بالا تر از آن استفاده کردیم بکار ببریم.

فرض می کنیم کارخانه ی ما 1000 عدد میز یا صندلی چوبی تولید کرده است. برای تولید این تعداد میز و صندلی، این کارخانه هزینه های زیر را پرداخت کرده است:

• 20 میلیون تومان برای چوب ها
• 5 میلیون تومان دستمزد و حقوق نجار ها، و 2 میلیون تومان هزینه کادر امنیتی، بهداشتی و دیگر کادر ها که شرایط مناسب را برای کار افراد به وجود بیاورند
• یک میلیون تومان هزینه ی میخ و چسب ها برای نگه داری میز و صندلی ها در کنار یکدیگر
• 20 میلیون تومان هم هزینه های جانبی این کارخانه است که شامل قبض های مختلف، اجاره و هزینه های جزئی دیگر می باشد.

طبق فرمول بالا اگر بهای تمام شده محصول را محاسبه کنیم:

بهای تمام شده محصول: 20 میلیون (مواد مستقیم) + 5 میلیون (هزینه کارکنان مستقیم) + 2 میلیون (هزینه کارکنان غیر مستقیم) + 1 میلیون تومان (لوازم مصرفی) + 10 میلیون (هزینه های جانبی)

طبق محاسبه ی بالا نتیجه می گیریم که هزینه ی کل تولید میز و صندلی این کارخانه برابر با 37 میلیون تومان است. حال اگر بخواهیم هزینه ی تولید هر محصول را به صورت جداگانه محاسبه کنیم، کافی است تا 38 میلیون تومان را تقسیم بر تعداد میز و صندلی ها (1000 عدد) کنیم؛ که در این صورت نتیجه می گیریم هزینه هر میز یا صندلی این کارخانه برابر با 38 هزار تومان است.

  این یک تعریف کلی و جامع از بهای تمام شده ی محصول بود که در آن سعی کردیم مطالب را به ساده ترین شکل برای شما عزیزان توضیح بدهیم. امیدواریم این مقاله مورد پسند شما دوستان بوده باشد، و از اینکه تا اینجا همراه ما بوده اید از شما متشکریم.