با XBRL آشنا شوید

XBRL مخفف عبارت eXtensible Business Reporting Language است که به معنای زبان گزارش دهی تجاری توسعه پذیر می باشد. این زبان یک استاندارد نرم افزاری است که طراحی شده است تا نحوه برقراری ارتباط میان دیتا ها و اطلاعات مالی را بهبود بخشیده و ذخیره سازی و به اشتراک گذاری این اطلاعات آسان تر شود.

نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که زبان XBRL یکی از اعضای خانواده زبان های XML (یا extensible markup language به معنای زبان نشانه گذاری گسترش پذیر) است که به منظور سازمان دهی و تعریف اطلاعات به صورت آنلاین مورد استفاده قرار می گیرد.

زبان های گزارش دهی تجاری توسعه پذیر برای هر بخش از اطلاعات مالی از برچسب استفاده می کنند، که پس از آن به صورت برنامه نویسی شده می توان از این برچسب ها در برنامه هایی که با XBRL سازگار هستند استفاده کرد. به طور کلی می توان گفت که هدف اصلی و کلی XBRL این است که تبدیل اطلاعات و انتقال آنها میان کسب و کار ها را سرعت و بهبود ببخشد.

به این نکات مهم در خصوص زبان ایکس بی آر ال توجه کنید:

• eXtensible Business Reporting Language یک قالب استاندارد های حسابداری جهانی و قابل دسترس است که به منظور تبادل اطلاعات تجاری میان کسب و کار ها استفاده می شود.
• این زبان بر اساس کد نویسی XML کار می کند، و یک راه استاندارد برای تبدیل گزارشات مالی در سراسر دنیا می باشد.
• آخرین نسخه ای که از XBRL وجود دارد، نسخه ی 2.1 است که در سال 2003 منتشر شده و همچنان درحال کار کردن است. البته ماژول ها و امکانات اضافه ای به این ورژن اضافه شده است که تحت عنوان افزونه (add-on) موجود و قابل استفاده است.

هنوز هستی؟ عالیه! تا اینجای کار فهمیدیم که XBRL چیه و برای چه چیزی استفاده میشه. حالا بیا بیشتر وارد این زبان بشیم تا بهتر از نحوه کارش سر در بیاریم.

درک زبان XBRL

تصور کنید که دارید به صورت آنلاین از طریق وب سایت یک شرکت به وضعیت و گزارشات مالی آن نگاه می کنید. معمولا این گزارشات به صورت متن در یک صفحه نوشته شده اند.

اگر شما بخواهیم این اعداد و ارقام را در یک فایل صفحه گسترده (spread sheet) قرار دهید تا آنها را تجزیه و تحلیل کنید، یا باید آنها را به صورت دستی تایپ کنید، و یا آنها را کپی کرده و در صفحه ی خود پِیست کنید.

با این حال، اگر این دیتا به زبان XBRL نوشته شده باشد، تنها کاری که باید انجام دهید این است که این اطلاعات را تبدیل کرده و آنها را در نرم افزاری که با این زبان سازگار است  اجرا نمایید تا از آن استفاده کنید.

 همانطور که گفته شد، این زبان، به یک زبان استاندارد و بین المللی تبدیل شده است؛ و از آنجایی که برچسب ها و خود این زبان استاندارد هستند، حتی اگر یک کشور دیگر اطلاعات مالی را تحت این استاندارد ارسال کرده باشد، یک کشور دیگر می تواند آن را به راحتی ذخیره کرده و از آن استفاده کند، حتی اگر استاندارد های طرف دریافت کننده با طرف ارسال کننده تفاوت زیادی داشته باشد.

اگر چه گزارش دهی اطلاعات مالی به زبان XBRL برای همه ی شرکت ها و کسب و کار ها لازم نیست، اما از آنجایی که استفاده از این زبان بسیار رایج شده است، پیش بینی می شود که طولی نکشد تا همه ی شرکت ها مجبور شوند گزارشات مالی خود را به این زبان ارائه کنند.

همچنین آخرین بروز رسانی که برای این زبان ارائه شده است iXBRL نام دارد که در آن، حرف i به معنای درون خطی (یا inline) است که به ابرداده های تحت این زبان این امکان را می دهد تا به HTML تبدیل شوند.

اولین نسخه از این زبان (ورژن 1.0) در سال 1998 توسط موسسه ی حسابداران رسمی معتبر آمریکا (AICPA) طراحی و ساخته شد. آخرین ورژن آن یعنی ورژن 2.1 نیز در سال 2003 ساخته شده است. اگر چه استاندارد نسخه ی 2.1 از اولین نسخه تا به حال تغییری نکرده است، اما چندین ماژول XBRL به آن اضافه شده است که می توان از آنها استفاده کرد، تا قابلیت ها و ویژگی های جدیدی به آن اضافه نمود.

XBRL  چطور کار می کند؟

اطلاعات و دیتاهایی که از این زبان استفاده می کنند را می توان به عنوان سیستمی از بارکد های مختلف دانست. این بارکد ها نه تنها اطلاعات، بلکه ویژگی هایی را در بر می گیرند که این اطلاعات را تفسیر می کنند. نمودار زیر می تواند به ما کمک کند تا نحوه کار و کاربرد این استاندارد را بهتر درک کنیم:

در این نمودار، source document یا اطلاعات منبع نشان دهنده ی گزارشات سالانه ی شرکت است که قرار است به XBRL تبدیل شود.

Taxonomy یا طبقه بندی XBRL در لغت، شامل دسته ای از عناصر و المان هایی است که گزارش می شوند. این قسمت وظیفه دارد تا برچسب ها (یا بارکد ها)ی تمامی این عناصر که در گزارش قرار گرفته اند را تهیه کند.

تهیه اسناد و اطلاعات XBRL همچنین شامل فرایندی است که برچسب گذاری نام دارد. برچسب گذاری شامل بارکد گذاری بر روی تمامی عناصری است که قرار است در گزارشات سالانه قرار بگیرد. 

هنگامی که تمامی اجزا برچسب بخورند، اسناد و اطلاعات مورد نظر تولید می شوند و فرایند تولید تکمیل می شود.

گزارش نهایی XBRL تمامی نکاتی که در گزارشات سالانه به آنها نیاز است را در کنار ویژگی های توصیفی اطلاعات شامل می شود. این گزارش ها به پلتفرم خاصی وابسته نمی باشند و می توان آنها را بار دیگر برای انتقال اطلاعات و یا ارائه ی آنها استفاده کرد.

چرا باید از XBRL استفاده کنیم؟

استفاده از زبان گزارش نویسی XBRL می تواند مزایای بسیاری برای کسب و کار ها داشته باشد و این زبان تنها به سهولت کار شما خلاصه نمی شود. برخی از این ویژگی ها و مزیت ها شامل موارد زیر می باشند:

XBRL استاندارد است

زبان گزارش دهی تجاری توسعه پذیر امروزه به یک استاندارد تبدیل شده است و در سر تا سر دنیا پذیرفته و استفاده می شود. این امر باعث شده تا حجم زیادی از اشکالات، ناسازگاری ها و خطا ها در اصطلاحات و قالب بندی داده ها برطرف شود.

این زبان دقیق است

دیگر مزیت این زبان این است که از دقت بالایی برخوردار است و می تواند اطلاعات را با دقت بالایی ارائه کند. همچنین اطلاعات بر پایه این زبان هم قابلیت محاسبه و هم قابلیت تائید را دارند.

سرعت عمل بالا

از مهم ترین قابلیت های XBRL این است که این زبان می تواند گزارشات را با سرعت بالا و لحظه ای ارائه کند، و در عین حال می تواند راه هایی را برای پیدا کردن اطلاعات به صورت مفید تر، دقیق تر و مناسب تر به شما ارائه کند.

قابلیت استفاده ی مجدد از اطلاعات

هنگامی که شما یک مرتبه اطلاعات را به فرمت و زبان XBRL وارد می کنید، این امکان وجود خواهد داشت تا بعدا دوباره از آن اطلاعات به روش ها و فرمت های مختلف دیگری استفاده کنید.

پلتفرم مستقل

ایکس بی آر ال یک استاندارد باز است، و بدین ترتیب یک پلتفرم مستقل نیز می باشد. این امر به شما این امکان را می دهد تا دیتا و اطلاعات مختلف را به راحتی مبادله کرده و آنها را انتقال دهید. همچنین یکی دیگر از ویژگی های این استاندارد این است که به منطقه، کشور و یا شهر خاصی محدود نمی شود، و می توان این دیتا و اطلاعات را به زبان های مختلف از جمله زبان فارسی رد و بدل کرد.

XBRL  برای همه مفید است

در واقع، هر کسی که بخواهد اطلاعات و دیتای خاصی را تجزیه و تحلیل کند، و یا آن را با دیتای دیگری مقایسه کند می تواند از XBRL استفاده کند، چرا که این زبان اطلاعات را سریع و قابل دسترس کند. همه ی افراد، از سهامداران یک کسب و کار تا تحلیل گران سرمایه گذاری و سازمان های دولتی می توانند از این زبان استاندارد استفاده کنند.

جلوگیری از ورود دستی اطلاعات

بسیاری از کسب و کار ها امروزه هنوز از روش های دستی برای ثبت و استفاده از گزارشات مالی استفاده می کنند. این روش قدیمی و سنتی نه تنها وقت و زمان زیادی را می گیرد، بلکه می تواند باعث شود اشکالات و خطا های زیادی در ورود اطلاعات به وجود بیاید.

XBRL می تواند وابستگی یک کسب و کار به چنین روش هایی را کاهش دهد، که این امر باعث می شود صرفه جویی در زمان افزایش پیدا کند، و زمان اضافه برای کار های مهم تری استفاده شود.

XBRL تنها برای امور مالی نیست

این اشتباه است که بگوییم XBRL تنها برای اطلاعات و گزارشات مالی استفاده می شود. در حقیقت، این استاندارد را می توان برای مکاتبات اطلاعات و دیتا های غیر مالی، نظیر وضعیت انبار یک کسب و کار نیز استفاده کرد.

این بدان معناست که اگر یک کسب و کار بتواند قدرت واقعی XBRL را درک و از آن استفاده کند، می تواند تا حد بسیار زیادی مدیریت فرایند گزارش دهی داخلی خود را تقویت کرده و آن را بهبود ببخشد.

موارد و کاربرد های بسیار دیگری هم وجود دارد که می توان از این زبان استاندارد برای آنها استفاده کرد، و موارد کاربرد آن تنها به آنچه اشاره شد خلاصه نمی شود و اینها تنها کاربرد های اصلی XBRL می باشد.

با تشکر از شما دوستان عزیز بابت مطالعه این مقاله، امیدواریم این مقاله مورد پسند شما قرار گرفته باشد و از آن لذت برده باشید.